BLOG | Kunst in het derde rijk
Jelle Bouwhuis (conservator Museum Arnhem) schreef een blog voor WBOOKS naar aanleiding van het nieuwe ‘Kunst in het derde rijk’
Als mensen iets horen over boek en tentoonstelling Kunst in het derde rijk, deinzen ze in eerste instantie even terug. Moet dat nou, die ‘nazi-kitsch’? Maar feitelijk weet bijna niemand in Nederland, en trouwens ook niet daarbuiten, waar het om gaat.
De voornaamste achterliggende reden van dit project was om de officiële Duitse kunst onder de dictatuur van Hitler voor een breder publiek te ontsluiten. Waar je eenheidsworst verwacht, blijkt het palet juist heel gevarieerd te zijn. Er waren geen strenge richtlijnen, zolang je als kunstenaar maar geen negatief beeld van Duitsland en de nazi’s creëerde, als je werk figuratief was en paste in de kunsthistorische tradities tot en met de negentiende eeuw. Ook moest je je inschrijven in de Kultuurkamer, waardoor joodse kunstenaars al snel waren uitgesloten van deelname. De grote meerderheid van ca. 14.000 kunstenaars voldeed aan deze eis, en voor velen veranderende er qua werkwijze weinig. De nazi’s stopten echter veel geld, moeite en aandacht in de hedendaagse kunst. Honderden kunstenaars maakten daardoor onverwacht een flitscarrière, hun werk werd behendig gepopulariseerd en tentoonstellingen ervan brachten massa’s mensen op de been. In feite was er onder de kunstenaars sprake van een zeer competitief veld, omdat er goed viel te verdienen. Dat betekent ook dat hun werk zich moest onderscheiden om op te vallen. Het is daarom moeilijk te zeggen dat hun werk ‘fout’, ‘slecht’ of ‘kitsch’ is. Ja, het tegengeluid van de modernistische kunst ontbrak, maar verreweg de meeste kunstenaars werkten door op het pad dat ze al voor 1933 hadden ingeslagen, en bleven dat na 1945 vervolgen. Hun werk is dus niet per definitie ‘nazi-kunst’. Het boek en de tentoonstelling in Museum Arnhem maken dat duidelijk!
Museum Arnhem toont t/m 24 maart de veelbesproken tentoonstelling Kunst in het derde rijk, over de kunst uit de periode van het ‘derde rijk’, 1933-1945. Bij WBOOKS verscheen het gelijknamige boek.
