De boekenkast van Frida Kahlo
Hoofdconservator van het Drents Museum Annemiek Rens schreef een blog voor WBOOKS over de fascinerende boekenkast van de Mexicaanse kunstenaar Frida Kahlo .
Drie jaar geleden bezocht ik ter voorbereiding op de grote tentoonstelling in het Drents Museum het woonhuis van Frida Kahlo in Mexico-Stad: La Casa Azul. Op deze bijzondere plek kom je dichterbij Kahlo dan ooit te voren. Je loopt door het huis waar zij geboren werd en stierf. Hoewel het tegenwoordig als museum is ingericht, slaagde men er heel goed in om de authentieke sfeer te bewaren. Zo waan je jezelf te gast bij een van de diners van Kahlo met prachtig gedekte eettafel en met volkskunst gedecoreerde wanden. Ook zie je de twee bedden waar zij heel wat uren heeft doorgebracht: het bed waar ze ’s nachts sliep en een bed voor overdag met uitzicht op de tuin. In het atelier staat haar rolstoel bij de ezel met daarnaast een uitstalling van talloze potjes met pigmenten voor haar verf.
Maar wat misschien nog wel het meeste indruk op mij maakte, was haar rijkgevulde boekenkast. Want tot mijn verbazing zag ik daar boeken staan van onder meer Rembrandt en Vincent van Gogh. Dat Kahlo een belezen vrouw was, wist ik, maar het bewijs dat ze bijzondere interesse had voor onze Nederlandse meesters, fascineerde me enorm. Ook in haar dagboek schreef Kahlo over kunstenaars uit de Lage Landen: Jheronimus Bosch en Pieter Brueghel. Daar wilde ik meer over weten. Ik besloot deze Nederlandse link verder te onderzoeken in mijn bijdrage aan de tentoonstellingscatalogus. In dit essay kon ik een groot aantal inspirerende voorbeelden opnemen.
Wist je bijvoorbeeld dat Kahlo haar eigen huwelijksportret opzette op basis van Jan van Eyck’s beroemde Arnolfini-portret? Vergelijk ze maar eens. Maar Kahlo gaf er natuurlijk een geheel eigen draai aan, zoals zij altijd deed. De fantasiewezens uit hemel en hel van Bosch en Brueghel komen eveneens op geheel eigen Kahlo-wijze terug in haar schilderijen. Het gaat dan meer om een beeldtaal waarvan zij zich bediende, dan een directe invloed. Van Gogh’s La Berceuse laat de troostrijke grootmoeder zien die Kahlo herkende in Doña Rosita Morillo en haar stillevens zitten net als die van de Hollandse zeventiende-eeuwse meesters vol met symboliek. Waar Van Gogh zijn persoonlijk lijden laat terugkomen in zijn Zelfportret met verbonden oor, schilderde Kahlo haar gewonde lichaam in De gebroken zuil. Die psychologische betekenis van een zelfportret was ook al terug te zien bij Rembrandt die zijn kwetsbaarheid toonde in een serie gezichtsuitdrukkingen.
Natuurlijk keek Kahlo niet alleen naar de Nederlandse kunst. Zij putte uit een heel arsenaal van bronnen uit de Europese kunstgeschiedenis, internationale culturen en natuurlijk uit de traditionele Mexicaanse volkscultuur. Die inspiratie gebruikte zij om hele persoonlijke onderwerpen te schilderen. Maar door in te zoomen op specifiek de Nederlandse link, kwam ik tot de conclusie dat onze nationale artistieke erfenis zeker van invloed is geweest. Kahlo maakte gebruik van de beeldtaal van haar voorgangers om haar eigen verhaal te vertellen. Haar boekenkast laat op een bijzondere manier dat grote arsenaal aan inspiratiebronnen zien, met daartussen een klein stukje Nederlandse kunstgeschiedenis in het verre Mexico.
Annemiek Rens
Hoofdconservator Drents Museum
