Het levend erfgoed van een rivier
Kiek in het Vechtdal. Vijftig verhalen over levend erfgoed langs de Overijsselse rivier.
De Vecht is een liefelijke kronkelrivier in het laagland van Overijssel. Inwoners van het Vechtdal koesteren hun verhalen, tradities en gewoonten. Vaak zijn die gekoppeld aan de feestdagen, het landschap of zijn ze op een andere manier geworteld in de cultuur van het Vechtdal. Het gaat om erfgoed dat van generatie op generatie wordt doorgegeven. Vijftig voorbeelden van levend erfgoed zijn door Wim Eikelboom bij elkaar gebracht in het boek Kiek in het Vechtdal, dat vandaag wordt gepresenteerd.
Kiek in het Vechtdal
De Vechtezomp van Gramsbergen siert de omslag. ‘De terugkeer van deze authentieke vrachtschepen is een prachtig voorbeeld van levend erfgoed’ vertelt Wim Eikelboom. Vrijwilligers bouwen een houten vaartuig zoals die vroeger ook op de Vecht voer. ‘In Dalfsen en Gramsbergen vaart al een zomp en nu krijgt Ommen er ook eentje. Ze worden ingezet als rondvaartboten waarop vrijwilligers verhalen vertellen over de Vecht. Zo houdt je erfgoed springlevend.’
Het boek bevat vijftig korte verhalen over ondermeer streektaal, bijnamen, kunst, gedichten, tradities, streekproducten en oude bomen. ‘Aan oude bomen zijn vaak bijzondere verhalen verbonden. Ik ben het aan mijn naam verplicht om bomen als levend groen erfgoed een plek te geven in het boek’, zegt Eikelboom met een kwinkslag.
(afb: cover Kiek in het Vechtdal)
Eiertikken
De Dalfser mop is het enige Vechtdal-traditie die officieel is erkend als immaterieel erfgoed. Wim Eikelboom vindt dat het eiertikken in Ommen ook een plek verdient op de landelijke inventarislijst Immaterieel Erfgoed. ‘Deze traditie is inmiddels 120 jaar oud en nog altijd heel populair. Op Tweede Paasdag komen ouderen en jongeren van alle leeftijden naar het marktplein in Ommen om met elkaar een gekookt eitje te tikken. Het spel is een prachtige ontmoeting tussen generaties.’
(afb: eiertikken in Ommen)
Eikelboom is onder de indruk van wat er leeft langs de Vecht tussen Gramsbergen en Zwolle. “De mensen die er wonen zijn trots op hun cultuur en proberen dat levendig te houden. Dat past bij de Sallandse mentaliteit. Zoals dichter Koos Geerds in het boek zegt: Vechtdalbewoners zijn traditioneel ingesteld, maar niet conservatief. Dat wil zeggen: ze hechten hier aan traditie. Maar als de tijden om verandering vragen, passen ze zich makkelijk aan en bewegen ze soepel mee.’
Zwaard Ommerschans
‘Kiek in het Vechtdal’ brengt ook een aantal nieuwe feiten aan het licht. Ondermeer over de vondst van vuurstenen die bewijzen dat er 50.000 jaar neanderthalers leefden in het Vechtdal. En over de dikste eikenboom, die op een geheime plek in het Vechtdal staat.
Het boek brengt nieuwe informatie over het zwaard van de Ommerschans, een van de meest spectaculaire archeologische vondsten in de Nederlandse geschiedenis. ‘Aan de hand van pollenonderzoek is aangetoond dat het zwaard in de prehistorie bij de Vecht is begraven om de goden gunstig te stemmen’, vertelt Wim Eikelboom. ‘Het zou gaan om een offer aan het landschap om het verlies van een doorgangsroute naar het Drents Plateau te keren. Een fantastische nieuwe theorie bij dit formidabele bronzen zwaard.’
